Хеч медони чи мегуяд рубоб?

Хеч медони чи мегуяд рубоб?
З- ашки чашму чигархои кабоб.
Турку румиву араб гар ошик аст,
Хамзабони уст ин бонги савоб…

…Нагмаи дилангез дорад рубоб!
Эхтимол к,авитарин дилбастагияш дар гетй навои рубоб буд.
Аз хамин гоят у шеър эчод менамуд, ки маъниро комилтар ифшо намояд, чунки сухани мансур харгиз маъниро пурра намегунчонад.
Хеч чиз ба чуз ромишу арFушт дар олам нуруи дар рух,и инсон нихонро озодй нахохад бахшид, уро аз чузъиёти рузгор, аз ташвишхои рузмарра барканор нахохад дошт.
У мудом бо толибилмонаш гушзад мекард, ки «мунокишаи уламо аглаб миёни мардум тафрика бор меорад, вале арFушт ва навозиш чизи бехамтост дар дунё, ки тавхиди бани одамро тавзех менамояд».
Эшон наку медонистанд, ки хангоми самоъ баробари холоти собитии рухонй, ба солик авзои лахзагие мисли вазиши бод вахй мешавад. Ин вазъиятро онон Х,ОЛ ва юнониён ЭКСТАЗ меномиданд, ки имруз мо илхом меномем.
Х,ОЛ дар тафовут аз макомот, ки атоест бар бадали фидокорихои мадиду шока, илова бар ин ба саъю кушиш ё иродати солик новобаста аст, хамчунон ба илхом низ иртиботе надорад, ба вучуди он ба касе муяссар мегардад, ки афкору андешаяш ба суи хадафи вохид мутавачех бошад. Доноёни олии рухи бани Одам, машоихи шахир муътакид буданд, ки такрибан ромиш василаи танхоест, ки инсон ба Х,ОЛ такоруб пайдо намояд.
Мусика ва рубоби дилангез ба Чалолиддин кумак менамуданд, ки на танхо бо хирад, бал бо кулли хасти, бо мардумон ва олам бипайвандад, хештанро сохибкудрат дарёбад. Инсонро комил ва хамтои парвардигор тачассум созад.
...Навои хафаи рубоб аз кучое ба гуш мерасид.
Пилтаи шамъ чарс чарс кард ва фуруги чарог ларзид.
Чалолуддин дарк намуд, ки дар паси пардахои зулмонй дар умки калбаш илхом ангеза мекунад, даст ба микроз, ки таги шамдон буд, бурд ва гарди сухтаи шамъро бардошт…
Ангеза аст самоъ. Вале махбус дар зиндон ангезаро нашояд: ромиш бори дигар асорати уро хотирнишон менамояд. Агар шахсе дар бустон бихобад, бигузор кобус бибинад, бо сурур бармехезад. Наво бахри шодиву сурур аст, на бахри мотам.
«Кулли суфиён хатто шоирони бузург Саноию Аттор аз фирок бештар нолидаанд. Мо зи висол харф мезанем. Фаркаш дар хамин».
Чалолуддин дар солхои зисташ навои най ва рубоби муганниёнро бидуни шабху шубха бештар шунидааст. Замоне фардеро аз шогирдони у аспи чубинсавор мебаранд, пеш-пеши тобуташ хофизону кориён, ромишгарону муридон аргуштравону шеъри устодро замзамакунон мерафтанд, чунки дар наъш на танхо мусалмон, балки ОШИК хуфтааст. ОШИКИ АБАДЗИНДА.
«На аз фирок, бал аз висол аст сухани мо!»
Ва чун аз висол харф зади, бибояд хама марохили фирокро тай намои…

Хеч медони чи мегуяд рубоб?
З-ашки чашму аз чигархои кабоб.
Юсуфеам, дур монда ман зи гушт,
Чун нанолам дар фироку дар азоб.
Чуб хам гуяд будам ман шохи сабз,
Зини ман бишкасту бидрид он рикоб.
Мо гарибони фирокем, ай шахон,
Бишнавед аз мо «илллалохи-л-маоб».
Хам зи Хак рустем аввал дар чахон,
Хам бад-у вомеравем аз инкилоб.
Турку румиву араб гар ошик аст,
Хамзабони уст ин бонги савоб.
Бод менолад, хамехонад туро,
Ки биё андар паям андар чуйи об.
Об будам бод гаштам омадам,
То рахонам ташнагонро з-ин сароб.
Ошико, камтар зи парвона найи
Кай кунад парвона зи оташ ичтиноб?!
Шох дар шахр аст, бахри чугд ман
Кай гузорам шахру кай гирам хароб?!...
Радий Фиш.Чалолиддини Руми, (роман). Рузгори одамони начиб. 

Хок шав то гул намои ранг-ранг

ХОК ШАВ ТО ГУЛ НАМОИ РАНГ-РАНГ
ТАСВИРИ « МОШОАЛЛОХУ КОНА»
Ин ҳама гуфтем, лек андар басеч
Бе иноёти Худо ҳечем, ҳеч.
Бе иноёти Ҳақу хосони Ҳақ,
Гар малак бошад, сиёҳ асташ варақ.
Эй Худо! Эй фазли ту ҳоҷатраво,
Бо ту ёди ҳеч кас набвад раво.
Ин қадар иршод ту бахшидаӣ,
То бад-ин бас айби мо пӯшидаӣ.
Қатрае дониш, ки бихшидӣ зи пеш,
Муттасил гардон ба дарёҳои хеш.
Қатрае илм аст андар ҷони ман,
Вораҳонаш аз ҳаво в-аз хоки тан.
Пеш аз он к-ин хокҳо хасфаш кунанд,
Пеш аз он к-ин бодҳо нашфаш кунанд.
Гарчи чун нашфаш кунад, ту қодирӣ,
К-аш аз эшон воситонӣ вохарӣ.
Қатрае, к-ӯ дар ҳаво шуд ё ки рехт,
Аз хазинай қудрати ту кай гурехт?
Гар дарояд дар адам ё сад адам,
Чун бихониш, ӯ кунад аз сар қадам.
Садҳазорон зидд зидро мекушад,
Бозашон ҳукми ту берун мекашад.
Аз адамҳо сӯйи ҳастӣ ҳар замон,
Ҳаст, ё раб, корвон дар корвон.
Хоса ҳар шаб ҷумла афкору уқул
Нест гардад, ғарқ дар баҳри нуғул.
Боз вақти субҳ он аллоҳиён
Барзананд аз баҳр сар чун моҳиён.
Дар хазон он садҳазорон шоху барг
Аз ҳазимат рафта дар дарёи марг.
Зоғ пӯшида сияҳ чун навҳагар,
Дар гулистон навҳа карда бар хузар.
Боз фармон ояд аз солори деҳ,
Мар адамро, к-он чӣ хӯрдӣ, боздеҳ.
Он чӣ хӯрдӣ, водеҳ, эй марги сиёҳ!
Аз наботу доруву баргу гиёҳ.
Эй бародар, ақл як дам бо худ ор,
Дам ба дам дар ту хазон асту баҳор.
Боғи дилро сабзу тарру тоза бин,
Пур зи ғунча-в варду сарву ёсамин.
З-анбуҳии барг пинҳон гашта шох,
З-анбуҳии гул ниҳон саҳрову кох.
Ин суханҳое, ки аз ақли кул аст,
Бӯйи он гулзору сарву сунбул аст.
Бӯйи гул дидӣ, ки он ҷо гул набуд?
Ҷӯши мул дидӣ, ки он ҷо мул набуд?
Бӯ қаловуз асту раҳбар мар туро,
Мебарад то хулду кавсар мар туро.
Бӯ давои чашм бошад нурсоз,
Шуд зи бӯйе дидаи Яъқуб боз.
Бӯйи бад мар дидаро торӣ кунад,
Бӯйи Юсуф дидаро ёрӣ кунад.
Ту ки Юсуф нестӣ, Яъқуб бош,
Ҳамчу ӯ бо гиряву ошӯб бош.
Бишнав ин панд аз ҳакими ғазнавӣ,
То биёбӣ дар тани кӯҳна навӣ:
«Нозро рӯйе бибояд ҳамчу вард,
Чун надорӣ, гирди бадхӯӣ магард.
Зишт бошад рӯйи нозебову ноз,
Сахт бошад чашми нобинову дард».
Пеши Юсуф нозишу хубӣ макун,
Ҷуз ниёзу оҳ яъқубӣ макун.
Маънии мурдан зи тӯтӣ буд ниёз,
Дар ниёзу фақр худро мурда соз.
То дами Исо туро зинда кунад,
Ҳамчу хешат хубу фархунда кунад.
Аз баҳорон кай шавад сарсабз санг?
Хок шав, то гул намоӣ ранг-ранг.
Солҳо ту санг будӣ, дилхарош,
Озмунро як замоне хок бош.

ДОН, КИ ГУШИ ГАЙБГИРИ ТУ КАР АСТ...

ДОН,КИ ГУШИ ГАЙБГИРИ ТУ КАР АСТ…
Достони дидорбинии марди кар аз хамсаояи бемораш
Ба марде, ки гуши ношунаво дошт, хабар додаанд,ки хамсояаш бемор шудааст ва хабар гирифта уро дилаш хуш кунад. Марди кар ба худ андешид,ки дидорбинии хамсояи бемор вочиб аст. Аммо чун гуши худаш намешунид, дармонд, ки хангоми ахвалпурси чи бигуяду бо бемор чи гуна гуфтугу кунад. Пас аз фикри зиёд ба назараш расид, ки бар табки одат аз бемор мепурсанд:
«Холат чи тавр аст?» Ва у хохад гуфт:
«Бад нест.» Дидоркунанда бояд бигуяд: «Худоро шукр.»
Баъд, табъан, бояд пурсид: «Чи хурдаи ва табиб чи доруе додааст?» 
Ва бемор хохад гшуфт, ки «фалон шароб ва даво», ки дар баробари он бояд гуфт, ки «Нуши чон ва Худо онро гуворо кунад» ва дар охир бояд албатта пурсид : «Табиби Шумо кист?» У номи табибро хохад гуфт. Ва ман бояд бигуям –« Кадамашон муборак бошад.»
Бо ин киёсу пешбини марди кар ба хонаи бемор рафт. Чун аз дар даромад, саломе гуфту он гох:
Гуфт: «Чуни?», гуфт: « Мурдаам.» Гуфт: «Шукр»,
Шуд аз ин, ранчур пурзору нукр.
К-ин чи шукр аст? У магар бо мо бад даст?
Кар киёс карду он каж омадааст.
Баъд аз он гуфташ: «Чи хурди?» Гуфт:«Захр»,
Гуфт: «Нушат бод». Афзун гашт кахр.
Баъ аз он гуфт: «Аз табабон кист у,
Ки хамеояд ба чора пеши ту?»
Гуфт: «Азроил меояд. Бирав»,
Гуфт: «Пояш пас муборак. Шод шав.»
Кар бурун омад, бигуфт у шодмон:
«Шукр, к-иш кардам муроот ин замон».
Гуфт ранчур: « Ин адувви чони мост,
Мо надонистем, ки у кони чафост».
Пас аз ин ахволпурси, кар шодмон аз ин, аз хамсояи беморро иёдат карда, дили уро хам шод намудааст, бидуни таваччух, ба норохатии бемор, равонаи хонаи худ шуд. У хушхол буд, ки вазифаи хамсоягиро ба чо авардааст, гофил аз он ки чун пурсишу посух бар хилофи тасаввури ношунаво, бар киёсе, ки андешида буд, хуб баромад. Марди бемор уро душмани худ донистааст.
Чун иёдат бахри дилороми аст,
Ин иёдат нест, душманкоми аст.
Хоча пиндорад, ки тоъат мекунад,
Бехабар к-аз маъсият чон меканад!
Бар ин минвол аст ахволи мардуме, ки ба пиндори худ бо дигарон рафтор мекунанд ва аз аксулъамали дигарон хабар надоранду ба худбиние, ки доранд, гумону пиндорро бо хакикат яке мепиндоранд. Мавлави мегуяд, ки нахустин кас, ки киёсу пиндорро дар баробари каломи муътабар аслу хакикат карор дод, шайтон бувад. Он гох, ки Худованд Одамро офариду ба фариштагон амр кард, ки ба у таъзим кунанд. Аммо шайтон, ки низ худ фаришта буд ба ин гумон, ки асли у оташ асту бунёди Одам аз хок ва хок аз оташ пастар аст, аз фармони Худованд саркаши карду ба ин сабаб рондаи Даргох шуд. Худо фармуд, ки аслу насаб мавриди таваччух нест, балки бартари бо пархезкорон аст. Ин расми чахон аст, ки хар фарзанде аз падару модар ирс мебарад. Барои пайдо кардани Кибла дар рузи абри ё шаби тор, метавон даст ба домани киёс шуд, вале дар рузи равшан дар баробари Кибла масъалаи киёс матрах нест. Набояд дар асоси вахму хаёл ба гурур афтод, ё бо як гумон дар хакки дигарон бадгумон шуд. 
Бар бадии бадон бубахшед ва аз худбинию миннат бипархезед. 
Бо гуфтаи хакими солук хамон чо, ки шароб хурдаи бихоб, зеро ки маст аз майхона берун рави, бозичаи кудакон хохи шуд. Халк хамаги кудаконанд, гайри аз онхое, ки масти бодаи худои бошанд ва аз доми хавас раста.
Гумон харгиз касеро аз хакикат бениёз намекунад.
(Хикоёти Маснави, Ахмад Нафиси.)

Ал-видоъ, ал- видоъ, ё шахри Рамазон...

Субхона-зил мулки вал- малакут.
Субхона зил- иззати вал азамати 
вал кудрати вал кибирёи вал чабарут.
Субхонал-Маликил-Хайиллази ло яному ва ло ямут.
Суббухун Куддусун Раббуно ва Раббул-малоикати вар-рух.
Ло иллоха иллаллоху настагфуруллох.
Насъалукал-чанната ва наъузубика минаннор.
Субхонал- Ханнонил-Маннон
Субхонал-Маликид-Дайён.
Ал маъруфу бил-ихсон.
Ал-мавсуфу бил гуфрон.
Ал-видоъ, ал-видоъ, ё шахра Рамазон. 
Ал-фирок, ал-фирок, ё шахрал-баракати вал-ихсони ва хатмил-Куръон.
Аввалуху рахматун ва авсатаху магфиратун ва охируху итку минан-нирон.
Ло иллоха илаллоху настагфируллоху . Насъалукал-чанната ва наъузубика манан-нор.

БИШНАВ АЗ НАЙ ЧУН ХИКОЯТ МЕКУНАД...

Бишнав аз най чун хикоят мекунад,
Аз чудоихо шикоят мекунад,
К-аз найистон то маро бибридаанд,
Дар нафирам марду зан нолидаанд.
Сина хохам шарха - шарха аз фирок,
То бигуям шархи дарди иштиёк,
Хар касе,к-у дур монд аз асли хеш,
Боз чуяд рузгори васли хеш.
Ман ба хар чамъияте нолон шудам,
Чуфти бадхолону хушхолон шудам,
Хар касе аз занни худ шуд ёри ман,
Аз даруни ман начуст асрори ман.
Сирри ман аз нолаи ман дур нест,
Лек чашму гушро он нур нест.
Тан зи чону чон зи тан мастур нест,
Лек касро диди чон дастур нест.
Оташ аст ин  бонги нойю нест бод,
Хар ки ин оташ надорад, нест бод!
Оташи ишк аст, к-андар най фитод,
Чушиши ишк аст, к-андар май фитод.
Най харифе хар, ки аз ёре бурид,
Пардахояш пардахои мо дарид.
Хамчу най захреву тарёке ки дид?
Хамчу най дамсозу муштоке ки дид?
Най хадиси рохи пурхун мекунад,
Киссахои ишки Мачнун мекунад.
Махрами ин хуш чуз бехуш нест,
Мар забонро муштари чуз гуш нест.
Дар гами мо рузхо бегох шуд,
Рузхо бо сузхо хамрох шуд.
Рузхо гар рафт, гу: «Рав бок нест.
Ту бимон, эй он, ки чун ту пок нест».
Хар ки чуз мохи зи обаш сер шуд,
Хар ки берузист, рузаш дер шуд.
Дарнаёбад холи пухта хеч хом,
Пас сухан кутох бувад, вассалом!
Банд бугсил, бош озод, эй писар!
Чанд боши банди симу банди зар?
Гар бирези бахрро дар кузае,
Чанд гунчад кисмати якрузае?
Кузаи чашми харисон пур нашуд,
То садаф конеъ нашуд, пурдур нашуд.
Хар киро чома зи ишке чок шуд,
У зи хирсу айб кули пок шуд.
Шод бош, эй ишки хушсавдои мо!
Эй  табиби чумла иллатхои мо!
Эй  давои нахвату номуси мо!
Эй  ту Афлотуну Чолинуси мо!
Чисми пок аз ишк бар афлок шуд,
Кух дар ракс омаду чолок шуд!
Ишки чони Тур омад, ошико!
Тур масту «харра Мусо соико».
Бар лаби дамсози худ гар чуфтаме,
Хамчу най ман гуфтанихо гуфтаме.
Хар ки у аз хамзабоне шуд чудо,
Безабон шуд, гарчи дорад сад наво.
Чунки гул рафту гулистон даргузашт,
Нашнави з-он пас зи булбул саргузашт.
Чумла маъшук асту ошик пардае,
Зинда маъшук асту ошик мурдае.
Чун набошад ишкро парвои у,
У чун мурге монд бепар, вои у.
Ман чи гуна хуш дорам пешу пас,
Чун набошад нури ёрам пешу пас.
Ишк хохад, ки ин сухан берун бувад,
Ойина гаммоз набвад чун бувад?
Ойина-т дони чаро гаммоз нест?
З-он ки зангор аз рухаш мумтоз нест.
Мавлоно «Маснави»-ро бо ин китъаи зебо огоз мекунад. У достони найро, ки аз наистон бурида шуда ва аз ёрони худ чудо мондааст, бо шеваи начиб боён мекунад.
Най менолад ва бар дури аз найзор ва  найхои дигар зори мекунад ва навои сузноки худро, ки хикоят аз дур мондан аз хона, Ватан. хонавода, аслу табори хеш аст, сар медихад ва ба гуши дигарон мерасонад.
Хамаи мавчудот дар паи асли хеш дар шитобанд. Хама гирди асли худ мегарданд ва агар дур афтанд ба нола дар меоянд.Чушишхо ва кушишхо барои ин аст,ки ба «Асл»-и хеш баргардем ва най ин орзу ва хохишро бо навои дилнишин ба гуши хама мерасонад.
Ин киса, ки дар мукаддимаи «Маснави» аст, гуётарину зеботарин  гуфторхои Мавлоност!
Ин кисса ба хакикат <b>фарёди хамуши калби хамаи инсонхои худочуст, ки бар ёду  Парвардигу бихишти гумшуда меноладу менолад.</b>
Робитаи инсон ва Худо аз мавзуъхои асосии «Маснавии маънави» буда, бо шевотарин тасвирхо ва хаёлбандихо матрах гардидааст.  («Хикоёти Маснави»  бо кушиши Ахмад Нафиси.)